آخرین اخبار
تبلیغات شما
لود
۱۴۰۰ / ۶ / ۱۱ ۰۲:۰۸
صفحه اصلی / سلامت
دلایل خشکی و کم آبی در ایران چیست؟ / معضل کم آبی در ایران
سیاره زمین به خاطر وجود آب است که منشأ حیات شده، اما بیشتر از%97 از آب جهان، آب های شور است و از این میان %5/2 آب شیرین وجود دارد. اما همین %5/2 آب شیرین هم قابل استفاده نیست، %2 در یخچال های طبیعی به شکل یخ و برف است، در واقع فقط حدود %5/0 از آب های شیرین جهان قابل استفاده است.
از این میزان آب، امروزه بشر %70 آنرا برای کشاورزی استفاده میکند، در حالی که سهم صنعت فقط %23 و میزان مصارف روزانه و شهری%7 است.
کشاورزی در ایران حتی بیشتر از میانگین جهانی، آب شیرین کشور را میبلعد، %93 آب کشور در بخش کشاورزی مصرف میشود، تازه از این%93، %60 _ % 50 هم هدر می رود.
ما قصد داریم در این مقاله دلایل خشکی و بحران کم آبی در کشور عزیزمان ایران را از جنبه های مختلف بررسی کنیم، پس تا آخر این مقاله همراه ما باشید.
بیشتر بخوانید: خوزستان آب ندارد! بی آبی و خوزستان تا کجا؟!
موقعیت جغرافیایی و خشکی ایران
ایران در اقلیمی خشک و بیابانیست و میانگین بارش در ایران 3/1 میانگین بارش جهانیست. کل ذخیره آب کشور ما در سال 2011، جمعا 137 کیلومتر مربع میشده که این رقم طی 3 سال گذشته متأسفانه کاهش هم یافته. مثلا ما امسال 11 کیلومتر مکعب کسری آب داریم. با این روند مصرف آب تا 50 سال آینده، 12 استان کشور دیگر هیچ ذخیره آبی نخواهند داشت.
درصد آب شرب در دنیا
70% از سطح کره زمین را آب فرا گرفته که تنها 7% از مجموع این آب های کره زمین و یا کمتر از 1% از آب های شیرین قابل استفاده و در دسترس می باشد. بحران خشکی ناشی از کم آبی و فقدان آب سالم در بسیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهایی که روی کمربند نیمه خشکی و خشکی کره زمین قرار گرفته اند بیشتر به چشم می خورد که اگر میزان و نحوه مصرف در این جوامع مدیریت نشود منجر به پدیده ی خشکسالی می گردد.
استفاده نادرست و بی رویه از آب در کشور منجر به…
- کاهش سطح آب های زیرزمینی
- کاهش محصولات کشاورزی
- بروز خشکی
- گرانی تولیدات کشاورزی
- کاهش جمعیت حیات وحش
- …
شده است.
بحران خشکی و کم آبی در ایران
بحران آب در ایران مشکلات ناشی از کمبود آب و استفاده نادرست از منابع آب در کشور ایران است. بحران آب در ایران به مشکلات ناشی از کمبود آب در این کشور اشاره دارد.
کمبود آب می‌تواند نتیجه دو مکانیسم متفاوت باشد
- کمبود آب فیزیکی
- کمبود آب اقتصادی
1 منظور از کمبود آب فیزیکی همان عدم وجود منابع کافی آب طبیعی برای تأمین تقاضای یک منطقه است
2 کمبود آب اقتصادی یعنی نتیجه مدیریت ضعیف منابع آب کافی موجود است
نگرانی‌های اصلی ایران در مورد بحران آب شامل
- تغییرپذیری اقلیمی زیاد
- توزیع نامناسب آب
- اولویت‌بندی توسعه اقتصادی
ایران در حال تجربه مشکلات جدی آب و خشکی است. خشکسالی‌های مکرر همراه با برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه بزرگی از زیرساخت‌های هیدرولیکی و چاه‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده‌است.
از نشانه‌های خشکی و کم آبی در ایران
- کاهش سطح آب‌های زیرزمینی
- خشک شدن دریاچه‌ها
- طوفان‌های گرد و غبار
- رودخانه‌ها و تالاب‌ها
- فرونشست زمین
- تخریب کیفیت آب
- فرسایش خاک
- بیابان‌زایی
نزدیک شدن به روز آخر!
در مرداد ۱۳۹۸ طبق جدیدترین برآورد «مؤسسه منابع جهان» در «اطلس خطرات آبی» ایران در رده چهارم بعد از قطر، اسرائیل و لبنان در نزدیک شدن به «روز آخر» یعنی روزی که منابع آبی در آن ممکن است به پایان برسد، قرار دارد!
دلایل بحران خشکی و کم آبی در ایران
همه دلایل درون و بیرون بخش آب، منجر به افزایش روزافزون و گسترده شکاف بین عرضه و تقاضای آب در دوران مدرن، به ویژه چهار دهه اخیر، شده است.
کارشناسان دلایل زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی متعددی برای وضعیت بحرانی کنونی منابع آب در ایران بر می شمارند اما آنچه روشن است این است که همه این دلایل منجر به افزایش روزافزون و گسترده شکاف بین عرضه و تقاضای آب و بروز خشکی در دوران مدرن، به ویژه چهار دهه اخیر، شده است.
در اوایل این شکاف با طرح های توسعه منابع آب و ورود فناوری‌های نو پاسخ داده و بر مسیر توسعه پرمصرف آب بدون درنظر گرفتن محدودیت‌های طبیعت ایران تأکید شد.
برای برطرف کردن این شکاف بیشتر بر مدیریت تأمین آب تمرکز شد، موتور سدسازی روشن شد و اقتصاد سیاسی بزرگی حول آن شکل گرفت.
همزمان تکنولوژی حفر چاه‌های نیمه عمیق و عمیق منجر به تأمین آب بیشتر شد. اما با این وجود به مدیریت تقاضا و مصرف آب کمتر توجه و به مرور بر این شکاف بیشتر شد.
تهرانی ها مراقب استفاده بی رویه از آب باشید…
اگر تهرانی ها فقط 10 درصد از مصرف خود کم کنند ، به اندازه یک دهم یک دریاچه در طول یک روز کمتر مصرف کرده اند. تهرانی ها در طول سال 25 درصد آب مصرفی در بخش شرب کشور را به میزان یک میلیارد و 400 میلیون مترمکعب مصرف می کنند.
اگر 10 درصد در مصرف خود صرفه جویی کنند، این مقدار صرفه جویی در طول یک سال برابر با 1.5 برابر سد لتیان خواهد بود!
راه نجات از خشکی و کم آبی در ایران چیست؟
روزانه حجم زیادی گازهای گلخانه‌ای مانند گاز متان و گاز کربنیک از لوله اگزوز اتومبیل‌ها، نیروگاه‌های حرارتی و… وارد جو زمین میشود. نتیجه افزایش غلظت این گازها بالا رفتن میانگین دمای هوای زمین طی دهه‌های اخیر و ادامه این روند با سرعت بیشتر در سال‌های آتی است.
اثرات این تغییر به طور خلاصه
- افزایش تبخیر آب
- کاهش میزان برف
- بروز فاجعه خشکی
- افزایش احتمال وقوع موج گرما
- تغییر رژیم بارش در فصل سرما از برف به باران
- …
به علت عدم وجود داده‌های بلند مدت و با کیفیت، عدم قطعیت مدل‌های هواشناسی و هیدرولوژیکی، تغییرات منطقه‌ای زیاد بررسی سایر اثرات مانند افزایش یا کاهش میزان بارندگی و شدت و فرکانس سیلاب‌ها نیازمند تحقیقات بیشتر است. اما به طور کلی روند وقوع بارش از حالت متعادل و یکنواخت به شکل یکجا، شدید و سیل‌آسا تغییر خواهد کرد.
با توجه به اینکه عمر گازهای گلخانه‌ای ده‌ها سال است حتی با توسعه انرژی‌های پاک و کاهش تولید این گازها زندگی ما و نوادگان‌مان تحت تاثیر این تغییرات قرار خواهد گرفت و از طرف دیگر جمعیت ایران رو به افزایش است و این روند ادامه خواهد یافت. همچنین با افزایش سطح رفاهی، نیاز عموم مردم به آب برای شرب، بهداشت و به خصوص تولید مواد غذایی بیشتر میشود.
با در نظر گرفتن این موارد و به دلیل تصمیم‌گیری‌های تک‌بعدی و اشتباه در مدیریت منابع آبی، طی حداقل ٣٠ سال گذشته کشور با وجود سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش فراوان شاهد شیوع خشکی و خشکسالی، از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و به وجود آمدن مسائل امنیتی مانند تظاهرات و خشونت بوده است.
از ظرفیت و دانش پژوهشگران ایرانی غافل نشویم
علاوه بر فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف آب، باید از ظرفیت و دانش پژوهشگران جوان کشور برای توسعه فناوری های نوین در این حوزه، به درستی استفاده کنیم.
با حمایت از شرکت های دانش بنیان فعال و طرح های فناورانه ارائه شده توسط پژوهشگران و مخترعان کشور می توانیم با بحران کم آبی وجلوگیری از بروز فاجعه خشکی درکشور مقابله کنیم.
رهایی از بحران کم آبی و خشکی در کشور
بایستی با تدابیری از قبیل:
- استفاده از آب‌های نامتعارف
- استفاده از سدهای زیرزمینی
- استفاده از روش های نوین آبیاری
- جداسازی آب شرب از سایر مصارف شهری
- اصلاح و جایگزینی شبکه های آبرسانی فرسوده و دارای تلفات
- آموزش عمومی و تخصصی اصلاح الگوی مصرف در سطح ملی
- …
این مشکل مدیریت گردد.
راه های دیگر برای حل بحران کم آبی کشور و جلوگیری از وقوع فاجعه خشکی
- همکاری نیروی متخصص داخلی
- عزم ملی برای مدیریت بحران آب
- فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف در بخش های خانگی کشاورزی و صنعتی
بیشتر بخوانید: کشته شدن جوان خوزستانی در اعتراض به بی آبی!
راهکارهایی برای مصرف بهینه و اصلاح الگوی مصرف آب
آموزش و اصلاح الگوی مصرف
باید قبول کنیم که بسیاری از مناطق دنیا با بحران کم آبی مواجه هستند و جنگ های آینده، جنگ بر سر منابع آب است. بهترین راه برای مقابله با بحران کم آبی، اصلاح الگوی مصرف در همه بخش ها شامل مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی است.
ابداع فناوری های نوین مصرف بهینه آب
جبران کمبود منابع آب شرب، به ویژه در مناطقی که امکان پیش بینی دقیق میزان بارش در آنها وجود ندارد، نیاز بر توسعه فناوری های حفاظت از منابع آبی موجود و مصرف بهینه آب است.
تصفیه و بازیافت فاضلاب
برخی کشورها مانند سنگاپور برای قطع وارادات آب و خودکفایی در این زمینه، به دنبال توسعه فناوری های نوین برای تصفیه و بازیافت فاضلاب برای مصارف مختلف از جمله برای تأمین آب آشامیدنی هستند.
ارتقاء شیوه های کشاورزی
حدود ۷۰ درصد آب شیرین در جهان برای بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. بهبود روش های آبیاری و توسعه فناوری های نوین در این بخش، باعث کاهش چشمگیر مصرف آب می شود.
نمونه های این تلاش ها را می توان در حوضه آبی Murray-Darling استرالیا، دریای آرال در آسیای مرکزی و جنوب غربی آمریکا مشاهده کرد.
توسعه سیستم های جمع آوری آب باران
در مناطقی که با مشکل کم آبی ناشی از تغییرات آب و هوایی مواجه هستند، توسعه سیستم های جمع آوری آب باران می تواند منبع نسبتا مناسبی برای کمک تأمین آب شرب آنها باشد.
حجت میرزایی
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری رخ در وب سایت منتشر خواهد شد
در حال بارگزاری نظرات ...
لود
کلیه حقوق این وبسایت متعلق به پایگاه خبری رخ می باشد